Veel licht, gedempt geluid, zachte tinten en fraaie, besloten buitentuinen voor de patiënten. Het nieuwe Universitair Centrum Psychiatrie van het UMCG opent volgende week de deuren, maar ontvangt zaterdag éénmalig 400 belangstellenden.
Een week voor de ingebruikname houdt het centrum een zeldzaam open huis voor (oud-)medewerkers, familie, vrienden en omwonenden. Ruim 400 bezoekers worden in de nieuwe faciliteit rondgeleid en kunnen poolshoogte nemen op de verschillende afdelingen, patiëntenkamers en behandelruimtes, twee jaar nadat de bouw was begonnen.
Robert Schoevers, hoogleraar psychiatrie en afdelingshoofd, steekt zijn blijdschap over de komende verhuizing niet onder stoelen of banken. ,,Ik heb een brok in mijn keel als ik door dit gebouw loop. Vooral door het comfort en de bejegening van patiënten die een enorme sprong voorwaarts zijn. Het is niet te vergelijken met waar we vandaan komen. Ongekend.’’ Het huidige UCP zit aan de noordkant van het UMCG-terrein in een gebouw uit de jaren zestig.
Niet gelukt
Al in 1993 werd er gesproken over nieuwbouw, maar pas in 2016 kwam er groen licht. ,,Toen ik hier in 2010 kwam is een deel van het oude gebouw weggehaald omdat daar het Eriba-onderzoeksinstituut werd gebouwd. Op dit terrein wordt voortdurend gebouwd. Als het ene onderdeel wordt opgeleverd, is het volgende alweer verouderd. In 2010 was het idee dat we over twee jaar nieuwe huisvesting zouden hebben. Door allerlei redenen is dat niet gelukt’’, zegt Schoevers.
,,Dat oude gebouw had het comfort voor patiënten zoals dat zestig jaar geleden werd bedacht. Dus: meerpersoonskamers, geen eigen sanitair. Als je wilde douchen ging je de gang op met je handdoekje en stapte je van de gang meteen in de douche. En ook weer druipend eruit, op een gang waar ook allerlei andere mensen lopen. Er was heel weinig privacy. Je kon niet met een ziekenhuisbed door de deur, die was te smal. Qua klimaatbeheersing was het dramatisch’’, weet de psychiater. ,,We moesten echt dringend naar de nieuwbouw.’’
In het nieuwe onderkomen zijn 68 bedden, maar er kan een veelvoud aan mensen worden behandeld. Die komen niet alleen uit de provincie Groningen, maar ook uit de rest van het land. Veel patiënten die naar het UCP komen, knapten elders onvoldoende op bij GGZ-behandelingen. Voor de regio Groningen doet het UCP ook acute opnames. Er zijn afdelingen voor ouderenpsychiatrie, voor mensen met een psychose of ernstige stemmings- en angststoornissen en voor patiënten met combinaties van lichamelijke en psychiatrische problemen.
Wakker worden met opkomende zon
In het centrum werken zo’n 550 mensen. Dat zijn niet alleen zorgmedewerkers, maar ook onderzoekers. Het UCP is niet alleen voor behandeling. Onderzoek en opleiding spelen er ook een belangrijke rol.
Opvallend aan het 14.000 vierkante meter grote gebouw is de enorme hoeveelheid licht die overal naar binnenvalt door kloeke vensters. Patiënten worden wakker met de opkomende zon. Dat is geen toeval. Doel was een huisvesting neer te zetten die open, licht en transparant zou zijn, maar tegelijk voldoende rust en privacy aan de patiënten biedt. Medewerkers hebben meegedacht over het nieuwe ontwerp.
,,In Groningen doen we al lang onderzoek naar de invloed van licht op de stemming. We hebben hier bijvoorbeeld lichttherapie ontwikkeld. We weten ook dat het ochtendlicht het welbevinden van mensen verbetert. Vandaar dat alle patiëntenkamers en de klinieken aan de oostkant zitten.’’
Nieuwe standaard voor de psychiatrie
Ook daar zitten enorme vensters op het oosten, blijkt tijdens de rondgang. Opvallend is dat in veel ruimtes, zoals in de sportzaal, het geluid gedempt klinkt. Dat is bewust gedaan, om ongewenste prikkels te vermijden. Verder valt de kleurstelling in de nieuwbouw op: overal lichtgele, groene en blauwe wanden. Samen met het overvloedige licht zorgt dat voor een haast serene sfeer.
,,We hebben geprobeerd het er vriendelijk, open en uitnodigend uit te laten zien. Deze huisvesting nodigt uit contact te maken. Dit gebouw zet een nieuwe standaard voor de psychiatrie’’, vindt Schoevers. ,,En we zitten in het hart van het UMCG. We hebben een directe verbinding met het centraal medisch complex. We kunnen een patiënt in een bed van hier naar een afdeling daar vervoeren.’’
Natuurgroen is ook belangrijk: er zijn verschillende binnentuinen en niet alleen op de begane grond. De patiënten op de gesloten afdeling hebben hun eigen buitentuin. Er is zelfs een buitenruimte voor de twee extra beveiligde kamers waarin mensen worden opgevangen die ernstig ontregeld zijn. Het zijn prikkelarme, veilige ruimten met rubber meubilair.
Zichtbare en onzichtbare veiligheidsmaatregelen
Rond die buitentuinen worden stevige, glazen schermen geplaatst. ,,Suïcidaliteit is een groot ding bij ons. Dat is iets waar we heel serieus rekening mee houden. We hebben allerlei zichtbare en onzichtbare veiligheidsmaatregelen ingebouwd.’’
Heeft Schoevers in al die jaren dat hij als psychiater werkt zijn patiënten zien veranderen? Hij denkt er even over na. ,,Het aantal patiënten met ernstige stoornissen is niet veranderd. Ik denk wel dat meer mensen worstelen met psychische klachten. Dat heeft misschien iets te maken met wat we verwachten van het leven. Met hoe we tegenslag duiden in deze samenleving. En met de wens en de noodzaak van jonge generaties om in alle opzichten succesvol te zijn. En als dat tegenvalt, is dat een enorme klap. ’’
Hij vindt dat het met de acceptatie van psychiatrische ziekten in ons land heel goed gaat. ,,Het is veel minder geheimzinnig of met een taboe omgeven. Ook bekende mensen komen er voor uit. Ik vind dat fantastisch.’’
